Święty męczennik Onufry (Gagaluk)

Święty męczennik Onufry, arcybiskup kurski i obojański (imię świeckie Antoni Gagaluk, syn Maksyma) urodził się 2 kwietnia 1889 roku w Puławach koło Lublina w rodzinie leśniczego. Ojciec, napadnięty i dotkliwie pobity przez złoczyńców, szybko umarł. Matka Katarzyna, późniejsza siostra Natalia, wychowywała sześcioro osieroconych dzieci.

Antoni został przyjęty do sierocińca w Lublinie, gdzie skończył szkołę cerkiewno - parafialną. Uczył się też w Chełmie, w seminarium duchownym. Tu w czasie ciężkiej choroby, która groziła śmiercią, ukazał się Antoniemu św. Onufry. Chory obiecał starcowi, iż będzie wiernie służyć Cerkwi i Bogu. Później Antoni opowiadał matce: "Byłem zamroczony, pojawił się przede mną niezwykły, zarośnięty starzec, miał wielką brodę, sięgającą stóp oraz siwe długie włosy okrywające jego ciało aż po pięty. Starzec ów popatrzył na mnie łagodnie i powiedział: - Obiecaj, że będziesz służyć Cerkwi Chrystusowej i Panu Bogu, a wyzdrowiejesz. Słowa te wzbudziły we mnie strach, a więc zawołałem: - Obiecuję. Starzec oddalił się i od tej chwili stan mego zdrowia zaczął się poprawiać. Wpatrując się w ikony świętych dostrzegłem rysy objawionego mi starca na podobiźnie św. Onufrego Wielkiego".


Końcowe egzaminy w seminarium Antoni Gagaluk zdał z wynikiem bardzo dobrym. Potem wiedzę zdobywał w Akademii Duchownej w Petersburgu. Na trzecim roku studiów został wysłany do monasteru św. Onufrego w Jabłecznej, gdzie na kursie nauczycielskim prowadził wykłady teologiczne i tutaj ponownie ciężko zachorował. Lekarze stan zdrowia uznali za beznadziejny. Antoni pisał do matki: "Byłem w zamroczeniu i przed moimi oczyma zjawił się ten sam starzec, który niegdyś przed trzema laty odwiedził mnie w chełmskim seminarium. Starzec patrząc na mnie srogo powiedział z wyrzutem: - Nie spełniłeś swojej obietnicy, zrób to teraz, Bóg cię błogosławi. Otworzywszy oczy zobaczyłem, że w celi jest odprawiany molebien do patrona monasteru św. Onufrego Wielkiego, którego cudowny obraz stał przy moim łóżku. Wzruszyłem się do łez i oświadczyłem obecnemu archimandrycie Serafinowi, że po przyjeździe do akademii rozpocznę życie monastyczne". Obietnicę spełnił Antoni 5 października 1913 r. Składając śluby zakonne otrzymał imię Onufry. Potem miały miejsce święcenia diakońskie i kapłańskie.


O. Onufry udał się jako misjonarz do Chersonia na Ukrainie. W 1923 roku, 21 stycznia, w Kijowie miała miejsce chirotonia o. Onufrego na biskupa diecezji odesko - chersońskiej. Powierzając mu biskupi wikariat Bóg błogosławił mu sprawować jako biskupowi Liturgię świętą jedynie raz.


Po sześciu dniach od chirotonii bolszewicy aresztowali biskupa Onufrego i więzili go trzy miesiące w Krzywym Rogu i Charkowie. Władyka próbował korespondencyjnie zarządzać osieroconą diecezją. Wysyłał mnóstwo listów, redagował orędzia i pisma apologetyczne, pouczające i historyczne kierowane do duchownych i wiernych. Zebrano 1062 stron maszynopisu.
Zdarzały się krótkie okresy, kiedy biskupa uwalniano, lecz za gorliwość w wierze nigdy dłużej nie przebywał na swojej katedrze. Był przetrzymywany w najsroższych więzieniach Ukrainy i Syberii. W lipcu 1933 roku został podniesiony do godności arcybiskupa. Ostatnim miejscem pobytu (w 1936 roku) było więzienie na Dalekim Wschodzie. Tam ślad po nim zaginął. W kwietniu 1938 roku dotarła informacja, że arcybiskup Onufry został przeniesiony do więzienia w Błagowieszczeńsku (okręg chabarowski).
Mijały lata, los arcybiskupa Onufrego był nieznany. W 1990 r. w odpowiedzi na prośbę metropolity charkowskiego i bogoduchowskiego Nikodema o rehabilitację arcybiskupa, prokurator okręgu charkowskiego poinformował, że zgodnie z wyrokiem został on rozstrzelany 1 czerwca 1938 roku.


Duchowa spuścizna arcybiskupa Onufrego, jego wielka apostolska gorliwość, wytrwałość duchowa, obrona prawosławia, troska o wiernych, za których oddał życie zdumiewa i budzi wielki szacunek. W liście do przyjaciela nawoływał: "Drogi przyjacielu, naszym obowiązkiem jest mówić na różne sposoby o naszej świętej wierze prawosławnej, o jej pięknie, prawdziwości i jasności. Nie należy milczeć, lecz mówić przy każdej okazji, we właściwym czasie i w każdej innej chwili (2 Tym 4,2), przyciągać ludzi wszelkimi możliwymi sposobami do Boga i Świętej Cerkwi Prawosławnej".
Ukraiński Kościół Prawosławny kanonizował św. Onufrego w 1992 r.

za: Przegląd Prawosławny