Historia: Biłgoraj - św. Jerzego Zwycięzcy

Historia Biłgoraja świadczy o wielokulturowości tego regionu. Biłgoraj od lat był zamieszkiwany również przez wielu wyznawców religii prawosławnej. Pierwsza cerkiew prawosławna w Biłgoraju była zbudowana w 1617 roku, o czym świadczył napis na jednej z belek cerkiewnej budowli. Po przyłączeniu w 1720 r. diecezji przemyskiej do Kościoła grekokatolickiego, wyznawcy prawosławia z dekanatu tarnogrodzkiego i biłgorajskiego stali się z roku na rok unitami. Wspomniana stara cerkiew została zrujnowana w połowie XVIII stulecia. W latach 1790-1793 została zbudowana pierwsza murowana unicka cerkiew św. Jerzego.

W roku 1875 nastąpił dla prawosławnych błogosławiony czas, kiedy unicka diecezja chełmska wróciła do swojej macierzystej cerkwi prawosławnej. Był to czas stateczny dla rozwoju Kościoła prawosławnego. W 1875 roku cerkiew unicka św. Jerzego przy ulicy Kościuszki została przeznaczona na cerkiew prawosławną. W protokole wizytacyjnym bpa Tichona (Bieławina) – obecnie świętego, który w latach 1897-1898 był biskupem pomocniczym diecezji chełmsko-warszawskiej z tytułem biskupa lubelskiego – zapisano, iż parafia prawosławna w Biłgoraju, w skład której wchodziło miasto Biłgoraj i osiem najbliższych wsi, liczyła 1032 wiernych.

W tej świątyni wyznawcy prawosławia modlili się do 1914 roku. Wtedy to na skutek działań wojennych nastąpiła ewakuacja prawosławnych w głąb Rosji, tzw. bieżeństwo.

W Biłgoraju została wówczas niewielka grupa prawosławnych, mimo to nabożeństwa wciąż się odbywały, tylko niesystematycznie. W 1919 r. cerkiew i cały majątek cerkiewny na mocy rozporządzenia ministerstwa rolnictwa został przejęty pod przymusowy zarząd państwowy, rozporządzenie to ukazało się w Monitorze Polskim, dzienniku urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej 20 czerwca 1919 roku. Nabożeństwa prawosławne z braku świątyni odbywały się w domach prywatnych, a w okresie letnim na cmentarzach.

W czasie II wojny światowej, w 1941 roku cerkiew znowu zaczęła należeć do wyznawców prawosławia. Trwało to do roku 1945, w którym to ponownie czynniki polityczne przyczyniły się do tego, że z terenu dzisiejszego województwa lubelskiego wysiedlono niemalże 270 tys. autochtonów na ówczesną sowiecką Ukrainę. Następnie społeczność prawosławna w 1947 r. doświadczyła drugiego bestialskiego wysiedlenia w ramach tzw. „akcji Wisła”, co spowodowało, że liczba wiernych prawosławnych w Biłgoraju spadła niemal do zera. Pozostała społeczność prawosławna w Biłgoraju z braku świątyni musiała uczęszczać do oddalonej o 20 km świątyni w Tarnogrodzie.

Taki stan rzeczy trwał aż do roku 2006. W tym roku staraniem Abp. lubelskiego i chełmskiego Abla - zakupiono dom wraz z placem przy ulicy Tarnogrodzkiej, na potrzeby społeczności prawosławnej zamieszkującej Biłgoraj.

Dekretem Jego Ekscelencji, Najprzewielebniejszego Abla, Arcybiskupa Lubelskiego i Chełmskiego nr 209/06/A, z dn. 22 czerwcu 2006 roku, została erygowana Parafia Prawosławna p.w. Św. Jerzego w Biłgoraju z Filią p.w. Zaśnięcia NMP w Szczebrzeszynie. Tego samego dnia Ordynariusz Diecezji Lubelsko-Chełmskiej powołał pierwszego administratora parafii, ks. prot. Mirosława Wiszniewskiego, który został mianowany p.o proboszcza. W taki sposób po wielu latach dążenia do odbudowania obecności liturgicznej prawosławia w Biłgoraju, stało się to możliwe i od tego momentu rozpoczęto intensywne przygotowania.

16 sierpnia 2006 r. na proboszcza parafii zostaje powołany ks. mgr Jarosław Biryłko. Pierwsze spotkanie parafian z Arcybiskupem miało miejsce 11.09.2006 r. w domu parafialnym. We wrześniu również, pomieszczenia gospodarcze domu parafialnego, zaadaptowano na kaplicę.

Nabożeństwo inauguracyjne Parafii Prawosławnej p.w. Św. Jerzego w Biłgoraju odbyło się 24.09.2006 r. Podczas nabożeństwa, przez arcybiskupa Abla, który przewodniczył nabożeństwu została poświęcona kaplica. Wydarzenie to miało znaczenie historyczne, ponieważ po raz pierwszy od wielu lat w Biłgoraju sprawowana była Eucharystia w obrządku Prawosławnym oraz mieszkańcy Biłgoraja i okolic mieli możliwość uczestniczenia w Boskiej Liturgii w swoim mieście.

Szczególne chwile społeczność prawosławna Biłgoraja przeżywała  w 2008 roku. Dnia 16 listopada  2008 roku  odbyło się poświęcenie i wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę cerkwi p.w. Św. Jerzego.  Był to  szczególny  dzień. Uroczystościom przewodniczył ordynariusz diecezji lubelsko- chełmskiej abp Abel w asyście zebranego duchowieństwa i szczególnych gości z Aten (Grecja) - m. in. ks. archimandryty Polikarpa. Od dnia wmurowania kamienia węgielnego, intensywnie ruszyły prace przy budowie świątyni.

Od 1 listopada 2014 do 1 kwietnia 2015 r. trwały prace przy rozpisie polichromii na ścianach wewnętrznych świątyni. Freski w stylu bizantyjskim, które powstały w biłgorajskiej cerkwi wykonała grupa ikonopisców z  Doniecka na Ukainie pod kierunkiem Włodzimierza Teliczko.

4 listopada 2018 r miała miejsce konsekracja świątyni, której przewodniczył Metropolita Warszawski i Całej Polski Sawa, w asyście Abp. Lubelskiego i Chełmskiego Abla i Abp. Przemyskiego i Gorlickiego Paisjusza.

Cerkiew Prawosławna p.w. Św. Jerzego w Biłgoraju jest pomnikiem smutnych i tragicznych wydarzeń z 1938 roku, upamiętniającym akcję burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczyźnie i południowym Podlasiu.