Historia: Siedlce - św. Trójcy

Na przełomie wieków XI i XII Podlasie znajdowało się pod panowaniem książąt ruskich, którzy jako pierwsi podjęli jego dzieło chrystianizacji. Wraz z przesuwaniem się osadnictwa wschodniego powstały silne ośrodki Kościoła bizantyjskiego w Mielniku, Bielsku Podlaskim, Surażu i Drohiczynie. Takoż z drugiej strony, od Mazowsza, postępowała kolonizacja zdominowana przez wyznawców rzymskiego katolicyzmu, początkując na przełomie wieków XII i XIII proces samorzutnego przemieszania kultur Wschodu i Zachodu. Pierwsza placówka prawosławna w Siedlcach powstała w XIV w. - była ona filia parafii drohiczyńskiej, której dzieje sięgają roku 1085.

W tym też czasie Podlasie weszło w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po kolejnych uniach z Koroną na zachodnich jego rubieżach, w tyglu wyznań i kultur zaczął dominować wątek zachodni, przejawiając się w postępującej latynizacji. Część szlachty ruskiej z powodu wprowadzenia Unii Brzeskiej przyjęła katolicyzm. Ostateczne granice etniczne oraz umowne wyznaniowe (głównie w odniesieniu do chłopstwa) ustaliły się na początku XVI wieku i biegły na linii: Ogrodniki. Siemiatycze, Boćki, Bielsk, Strabla.

Od roku 1569 tereny Siedlec znalazły się na stałe w granicach Królestwa Polskiego. Najprawdopodobniej w tym okresie pojawiła się nazwa Podlasie znacząca tyle, co ziemia należąca do Lachów (Polaków), czyli będąca pod Lachami w mowie potocznej Podlasze. Praktycznie każda większa osada (nie mówiąc o grodziszczach) miała swoja cerkiew; w Drohiczynie było ich 7, Bielsku 5, w Mielniku i Surażu po 3. Cecha charakterystyczną było przyjmowanie przez nowo erygowane parafie rzymskokatolickie za patronów świętych, pod wezwaniem których były lokalne parafie prawosławne. Najwięcej takich parafii było pod wezwaniem Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny i Trójcy Świętej.

Po zawarciu Unii Brzeskiej wywierano nacisk na prawosławnych, aby przystępowali do Kościoła unickiego, co zmieniło wzajemne relacje miedzy wyznaniami.

W XIX w. pierwszą prowizoryczna świątynię prawosławna w Siedlcach oddano do użytku w roku 1837. Była ona zlokalizowana w budynku szpitala wojskowego i służyła głównie żołnierzom - po dwudziestu latach przekazano ją ludności cywilnej. Po upadku powstania w 1863 roku kilkuset wiernych zbierało się na modlitwy w kaplicach domowych. Z tego powodu w 1868 r. gubernator siedlecki polecił rozpocząć budowę cerkwi z prawdziwego zdarzenia mogącą pomieścić 700 osób, a jej konsekracji pod wezwaniem Ducha Świętego dokonano dwa lata później. Była to budowla o pięciu kopułach, na dzwonnicy umieszczono 11 dzwonów, z których największy ważył niemal dwie i pół tony. W czterojarusnom ikonostasie znajdowało się wiele cennych ikon, m.in. Kazańska i Włodimirska ikona Matki Bożej. Ozdobą świątyni była ikona Chełmskiej Matki Boskiej w złoconych, wysadzanych szlachetnymi kamieniami ramach. Z czasem przy ul. Trzeciego Maja wzniesiono drugą świątynię w 1900r.

Po zakończeniu I wojny światowej prawosławna społeczność siedlecka liczyła około 3000 osób. Władze administracyjne zabrały jednak im obydwie świątynie; jedną (po rozbiórce kopuł) przekształcając w kościół garnizonowy w 1923 r., a w drugiej lokując liceum pedagogiczne (1938 - 1939). Wierni, których pozostało w tym czasie nieco ponad 200 osób zmuszeni zostali do zaadaptowania na prowizoryczną cerkiew pomieszczeń na poddaszu kamienicy znajdującej się przy zbiegu ulic Kilińskiego i Trzeciego Maja. Do wybuchu II wojny światowej jej proboszczem był kapelan wojskowy, ks. Maksym Sandowicz (syn św. Maksyma Gorlickiego), który w okresie okupacji udzielił schronienia wielu osobom poszukiwanym przez Niemców.

Zaraz po przejściu frontu odbył się pierwszy chrzest urodzonej w lesie córki partyzanta. Tak tę chwilę wspomina ojciec dziecka Jan Szeluk: Na pogorzelisku stał ks. Maksym z matuszką. Obydwoje we łzach. Ksiądz wygrzebał patykiem z żaru krzyż. Tyle pozostało. I tym przepalonym, pogiętym krzyżem ochrzcił nasze leśne dziecko. Gdy nasze głodne i nie kąpane niemowlę rozpłakało się, ks. Sandowicz powiedział: - Płacz dziecko to głos Boga. Krzyż ten do dziś znajduje się w cerkwi. W pierwszej powojennej liturgii funkcję czaszy pełniła cukiernica na nóżce. Wierni znosili ikony na wyposażenie cerkwi. Z posługi religijnej korzystali również żołnierze radzieccy. Przychodzili skrycie na modlitwę i pokazując ukryte w zakamarkach ikonki lub krzyżyki prosili o błogosławieństwo przed wyruszeniem na front.

W roku 1981 społeczność prawosławna z błogosławieństwa hierarchów Cerkwi rozpoczęła przygotowania do budowy nowej świątyni architektonicznie wzorowanej na cerkwi na Nerli koło Jarosławia. Mimo, że władze miasta wyraziły zgodę na rozpoczęcie prac budowlanych, nie rozpoczęto ich z powodu długotrwałych perturbacji z lokalizacją świątyni. Zmieniano ją cztery razy z przyczyn nieprzychylnego odnoszenia się Kościoła katolickiego. Ostatecznie prace budowlane pod przewodnictwem ks. Mitrata Borysa Dykańca rozpoczęto jesienią 1984 r. Konsekracja cerkwi p.w. Św. Trójcy odbyła się 10 VI 1990 r. W 1994 r. na stałe osiedlił się proboszcz, do tej pory dojeżdżający.

W chwili obecnej siedlecka społeczność prawosławna liczy ok. 60 rodzin, które stanowią drugą po kościele katolickim grupę wyznaniową w liczącym 80 tys. mieszkańców mieście.