więcej dat

1821 XII 31
Urodził się bp Marceli (Popiel)
Bp Marceli (Popiel)

Marceli Popiel urodził się 31 grudnia 1821 r. we wsi Meducha (Galicja). Jego ojciec – Onufry Popiel - był szlachcicem. Młody Marceli uczył się w czteroletniej Szkole Niemieckiej w Tamczy, a później Klasycznym Gimnazjum w Buczaczu. Ukończył kurs filozofii w Czernowcach, a następnie teologię w Uniwersytecie Wiedeńskim Wiedniu. Ożenił się z Klementyną Elowiecką, z która miał dwóch synów.

20 stycznia 1850 r. otrzymał święcenia kapłańskie w 1850 r. i został proboszczem parafii w Buczaczu. Nauczał religii w Tarnopolu (1851-1859), a j. ruskiego i religii w Gimnazjum przy Akademii we Lwowie (1859 – 1866). Kapłan interesował się literaturą. W drukowanej w j. ruskim „Zorze Galickiej” opublikował tragedię „Nemira”, zaś w „Wiestniku” - oficjalnym periodyku austriackim dla Rusinów – ukazał się rassużdienije o śpiewaku Bojanie напечатано его рассуждение о певце Бояне, упоминаемом в слове о Полку Игореве. W 1864 r. zmarła mu żona. Od tej pory zajął się działalnością religijną. Między 1865, a 1866 r. redagował lwowską religijną gazetę „Niedzielę”.

W styczniu 1867 r. na prośbę rosyjskiego ministerstwa oświecenia publicznego postanowił wyjechać do Rosji. Mianowany nauczycielem j. rosyjskiego przy Chełmskim Rosyjskim Gimnazjum. Ks. Popiela włączono w skład kleru soboru pw. Narodzenia Bogurodzicy w Chełmie. 2 marca 1867 r. był nauczycielem w unickim Chełmskim Seminarium Duchownym, gdzie miał uczyć historię biblistyki i katechizm. Dodatkowo prowadził zajęcia z religii w Męskim Gimnazjum w Chełmie. 14 lutego 1867 r. na wniosek ministerstwa spraw wewnętrznych został przeniesiony do unickiej diecezji chełmskiej „celem ustanowienia tam porządku”. W między czasie wydał „Liturgikę”.

We wrześniu 1868 r. otrzymał nominację referendarza w Chełmskim Konsystorzu Greckokatolickim. 25 marca 1871 r. ks. Popiel został administratorem diecezji chełmskiej i rozpoczął przygotowania do powrotu eparchii do prawosławia. Na wniosek administratora 2 października 1873 r. Chełmski Konsystorz postanowił z dniem 1 grudnia 1874 r. oczyścić obrządek greckokatolicki z naleciałości unickich. W 26 parafiach (z istniejących wówczas 266) doszło do zaburzeń miejscowych wiernych. Do najbardziej tragicznych wydarzeń doszło w Pratulinie i Drelowie. Drugim krokiem powrotu unitów do prawosławia było zebranie diecezjalnego duchowieństwa 15 lutego 1875 r. i wydanie aktu na temat zjednoczenia chełmskich greko-unickiej diecezji z Cerkwią Prawosławną. Pozytywną decyzję w tej kwestii wydał Synod i 24 maja 1875 r. w Chełmie doszło do oficjalnego ogłoszenia powrotu unitów do prawosławia.

8 czerwca 1875 r. w Petersburgu miała miejsce chirotonia ks. Marceli Popiel na biskupa lubelskiego – wikariusza nowo powstałej diecezji chełmsko-warszawskiej. Bp Marceli nie pozostawał długo na katedrze lubelskiej.

10 grudnia 1878 r. został przeniesiony na stanowisko bpa podolskiego i bracławskiego. W nowej diecezji w latach 1879-1880 z inicjatywy bp Marcelego powstawały chóry i szkoły śpiewu cerkiewnego, a w każdym dekanacie zostali powołani specjalni kaznodzieje. Władyka sam dawał przykład i głosił homilie w świątyniach diecezji podolsko-bracławskiej. 60 kazań zostało wydrukowanych w latach 1880 – 1882 w „Podolskich Wiadomościach Diecezjalnych”. 6 marca 1882 r. bp Marceli został władyką połockim. 172 szkoły cerkiewne powstało w diecezji połockiej w okresie rządów bp Marcelego. Hierarcha powołał do życia Bractwo św. Włodzimierza w 1887 r. w Witebsku. Na przestrzeni roku do organizacji wstąpiło ok. 500 członków przyczyniając się do rozwoju witebskiego bractwa. 25 lutego 1889 r. Synod przychylił się do prośby władyki Marcelego i zwolnił go, z racji na podeszły wiek, z obowiązków bpa połockiego. Hierarcha udał się do Petersburga, gdzie zmarł 29 września 1903 r. Został pochowany w cerkwi pw. św. Izydora na terenie Ławry pw. św. Aleksandra Newskiego w Petersburgu. Zwłoki bp Marcelego zostały w 1932 r. przeniesione na cmentarz przy petersburskiej parafii pw. św. Mikołaja.

Na podst.:

Lewandowski Jan, Na pograniczu. Polityka władz państwowych wobec unitów Podlasia i Chełmszczyzny. 1772-1875, Lublin 1996, s. 100 - 101.
Markiełł (Popiel) w:  www.ortho-rus.ru/cgi-bin/ps_file.cgi z 24 stycznia 2008 r.
Smolicz Igor, Istoria Russkoj Cerkwi. 1700 – 1917, t. VIII, cz. 2, Moskwa 1997, s. 346.
A. Mironowicz, Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX w. , Białystok 2005, s. 52 – 53.

Na zdj.:
cerkiew pw. Narodzenia Bogurodzicy w Chełmie /kolekcja Aleksandra Sosny/

Stefan Dmitruk